16 Ιαν 2017

Στην Τερψιθέα, τον ...ισθμό του Πειραιά

Η πλατεία Τερψιθέας, η δεύτερη κεντρική πλατεία του Πειραιά, ξεχωρίζει για δυο λόγους. Ο ένας είναι για τους τέσσερεις κήπους, αρκετά καλά διατηρημένους.


Ο δεύτερος είναι γιατί στεκόμενος στην διασταύρωση Ηρώων Πολυτεχνείου και Β’ Μεραρχίας, έχει κανείς το μάλλον σπάνιο προνόμιο να μπορεί, από τη μια πλευρά να δει το Πασαλιμάνι με τα κότερά του κι από την άλλη το κεντρικό λιμάνι με τα μεγάλα επιβατηγά και τα κρουαζιερόπλοια. Είναι ένας ισθμός στην καρδιά του Πειραιά και στην εποχή που η μονοδρομημένη Β’ Μεραρχίας αποτελεί βασικό άξονα εξόδου από το Πειραϊκό «Σίτι» προς την Λαμπράκη και την Αθήνα, το χαρακτηριστικό αυτό γεωγραφικό γνώρισμα της Τερψιθέας είναι ίσως το μοναδικό στοιχείο που την συνδέει με το παρελθόν της.

Στα μέσα του 19ου αιώνα, για την ακρίβεια το 1851, ο τότε δήμαρχος Ομηρίδης Σκυλίτσης θέλοντας να φυτέψει δένδρα στην περιοχή ανακάλυψε πολλές δεξαμενές και το αρχαίο υδραγωγείο που σώζεται ακόμα δίπλα στην Αγγλικανική Εκκλησία, αφού ευτυχώς δεν χτίστηκε πάνω του μια Ράλλειος, όπως αρχικά προβλεπόταν. Άλλο θέμα βέβαια είναι το γεγονός ότι, όπως συμβαίνει με τα περισσότερα αρχαία της πόλης, δεν έχει αναδειχθεί.

Καθώς πέρασαν τα χρόνια, η περιοχή, το «Πάνθεον» όπως ονομαζόταν αρχικά, έγινε αγαπημένος τόπος περιπάτου για τους Πειραιώτες, ενώ αφού χτίστηκαν επιβλητικές μαρμάρινες σκάλες προς το λιμάνι, η περιοχή έφερνε σε μια μεσογειακή εκδοχή της αριστοκρατικής Οδησσού. Οι εξηντάρηδες θυμούνται ότι εκεί στήθηκαν οι πρώτες και μοναδικές κούνιες – παιδική χαρά της εποχής – σε ολόκληρο τον Πειραιά.

Επίσης θυμούνται ακόμη και οι σημερινοί πενηντάρηδες το σινεμά «Τερψιθέα» στην διασταύρωση Παλαιολόγου και Ηρώων Πολυτεχνείου, εκεί που σήμερα βρίσκεται το ομώνυμο Εμπορικό Κέντρο. Ο κινηματογράφος εκείνος, ένας από τους πολλούς πρώτης προβολής που χάθηκαν με το πέρασμα του χρόνου από το κέντρο του Πειραιά, έγινε σχεδόν θρυλικός για τα μουσικά πρωινά του τις Κυριακές της δεκαετίας του ’70. Στη σκηνή του είχε φιλοξενηθεί το σύνολο σχεδόν των συγκροτημάτων της ελληνικής ροκ, αποτελώντας μια εστία -μουσικής έστω- αντίστασης στον αυταρχισμό των χρόνων της Χούντας, αλλά και αμέσως μετά.

Κι ακόμη κάποιοι θυμούνται κάπου εκεί στα τέλη της δεκαετίας του ’60 τα golden boys της εποχής, αλλά και διάφορα βαριά μούτρα της Τρούμπας να κατεβαίνουν με τα αυτοκίνητά τους τις μαρμάρινες σκάλες σε ένδειξη νεοπλουτισμού ή απλώς ψευτομαγκιάς. Οι εμβληματικές αυτές σκάλες θάφτηκαν επι Χούντας κάτω από την Β’ Μεραρχίας και πλέον είναι πολυτελή αυτοκίνητα εφοπλιστών και στελεχών ναυτιλιακών επιχειρήσεων αυτά που περνάνε από πάνω τους.

Ο ιδιοφυής πρώην δήμαρχος Στέλιος Λογοθέτης, που τόσο αδίκησε τον εαυτό του και τόσο αδικήθηκε, μου έλεγε κάποτε ότι αφού είναι αδύνατον για την λειτουργία της πόλης να μην λειτουργεί ως δρόμος που ενώνει το λιμάνι με το Πασαλιμάνι η Β’ Μεραχίας, θα μπορούσαν να ενώνονταν υπογείως τα δυο τμήματα της κάτω πλατείας προς το λιμάνι και να αποκαλυφθεί έτσι μέρος τουλάχιστον από τις μνημειακές εκείνες σκάλες. Μια ιδέα, παρακαταθήκη ίσως για το μέλλον, γιατί με τα σημερινά δεδομένα μάλλον δεν μπορεί να τη συζητήσει κανείς.

Η πλατεία Τερψιθέας και η ευρύτερη περιοχή είναι μια γειτονιά «περίπου». Περίπου κέντρο, περίπου Πασαλιμάνι, περίπου λιμάνι, περίπου κατοικίας, περίπου γραφείων, περίπου Τρούμπα. Θα μπορούσε να την δει κανείς και σαν γέφυρα που σε οδηγεί από το ένα μέρος στο άλλο. Από τα γραφεία του λιμανιού στις πολυκατοικίες και τα διαμερίσματα που ακριβαίνουν, όσο κατεβαίνεις προς το Πασαλιμάνι. Ερχόμενος από του Βρυώνη περνάς οπωσδήποτε από αυτή τη «γέφυρα» για να βγεις στο Δημοτικό. Αυτήν πρέπει να κατέβεις για να φτάσεις στην Τρούμπα και να ανέβεις για να βγεις στα καφέ του κέντρου. Αν και η πρόσφατη ανάπλαση του πεζόδρομου της Παλαιολόγου δείχνει να ξαναζωντανεύει την γειτονιά, μετράει ήδη δυο εστιατόρια και δυο καφέ στην κάτω πλευρά κι άλλα δυο-τρία στην πάνω πλευρά της πλατείας. Μιας πλατείας που φιλοξενεί ένα αυτοσχέδιο, ερασιτεχνικό θερινό σινεμά κάποιες καλοκαιρινές βραδιές. Που έχει το επίσης σπάνιο προνόμιο να διαθέτει Σύλλογο Φίλων των Κήπων της Τερψιθέας!

Μιας πλατείας που σώθηκε χάρις στην γενικευμένη αντίσταση πολιτών του Πειραιά από ένα σχεδόν παρανοϊκό σχέδιο, που ήθελε τους δύο κάτω κήπους, τον μοναδικό πνεύμονα πρασίνου στο κέντρο της πόλης, να μετατρέπεται σε πάρκινγκ. Εκεί, στο γύρισμα του αιώνα, το σχέδιο αυτό ευτυχώς απέτυχε. Και ευτυχώς τρεις επόμενες δημοτικές αρχές, τόσο διαφορετικές μεταξύ τους, ποτέ δεν το επανέφεραν.

Αναγνώστης Κέντρος




Δεν υπάρχουν σχόλια :

Recent Posts Widget

ΝΙΚΑΙΑ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ