ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ
Το Κερατσίνι είναι ένα πολυπληθές προάστιο του Πειραιά, στα νοτιοδυτικά του πολεοδομικού συγκροτήματος. Στα νοτιοδυτικά του, βρίσκεται ο όρμος της Δραπετσώνας. Ο δήμος συνδέεται οδικά με τον Σκαραμαγκά και, μέσω της Λεωφόρου Αθηνών, της λεωφόρου Γρηγορίου Λαμπράκη και της λεωφόρου Πέτρου Ράλλη, προς τα νοτιοδυτικά με το Πέραμα και προς τα βορειοανατολικά με την Αθήνα. Η απόσταση από το κέντρο της Αθήνας είναι περίπου 14 χλμ. Παλαιότερα, η περιοχή ήταν αγρότοπος αλλά αστικοποιήθηκε έντονα, κυρίως μετά τη δεκαετία του 1950.
Τα Αρχαία Χρόνια
Ο πρώτος οικισμός του Δήμου κτίστηκε στην πλαγιά του λόφου του Αγίου Γεωργίου σε σημείο ευνοϊκό για απόκρουση ενδεχόμενων επιδρομών και με ορατότητα στη θάλασσα. Οι θεμελιώσεις δίπλα από τον Ναό του Αγίου Γεωργίου και τα διάφορα ευρήματα δίνουν ενδείξεις ότι ο πρώτος οικισμός στην περιοχή κατασκευάστηκε περί το 3000 π.Χ. Το όνομα της περιοχής ήταν Θυμαιτάδαι και γειτόνευε με τον πειραϊκό συνοικισμό του Ηρακλέους. Ο οικισμός βρισκόταν πάνω στη σημερινή Λεωφόρο Δημοκρατίας, που ενώνει την Αθήνα, τον Πειραιά, το Κερατσίνι και το Πέραμα. Εικάζεται ότι εκεί ο Θησέας ναυπήγησε τα πλοία του, βάσει αναφοράς του Πλουτάρχου στους Βίους Παράλληλους. Η περιοχή εγκαταλείφθηκε προσωρινά όταν εγκαταστάθηκε εκεί ο Ξέρξης.
Νεότερη Περίοδος
Είναι άγνωστη η ιστορία του Δήμου κατά την Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο. Τον 17ο αιώνα, στον λόφο Αγίου Γεωργίου χτίστηκε η πρώτη εκκλησία στο όνομα του Αγίου Νικολάου. Οι μοναχοί της μονής του Αγίου Σπυρίδωνα αποκαλούσαν την περιοχή από τον Άγιο Διονύσιο (παλαιά όρια) ως το λόφο του Αγίου Γεωργίου Αγρίμειον. Πάντως αυτή η ονομασία δεν επικράτησε. Η επίσημη ονομασία, τόσο σε οθωμανικά όσο και σε ελληνικά έγγραφα, ήταν Κερατσίνιον ή Τσερατσίνιον, με την δεύτερη να είναι επικρατέστερη. Η πρώτη επικράτησε στις νεοελληνικές περιόδους. Το όνομα Κερατσίνιον είναι σύνθετη λέξη από την Κερατιά που φύτρωνε εκεί και από το όνομα του ιδιοκτήτη όλης της περιοχής από τον Λόφο του Αγίου Γεωργίου ως τα Μανιάτικα και από τον σημερινό νεκροταφείο της Αναστάσεως ως την Δραπετσώνα που ονομάζονταν Γκίνης ή Γκύνης.
Σύγχρονη Ιστορία
Κατά την Ελληνική Επανάσταση εγκαταστάθηκε στο Κερατσίνι ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο οποίος κατασκεύασε πρόχειρες οχυρώσεις (ταμπούρια), τα οποία υπήρχαν μέχρι πρόσφατα. Το 1827 η πόλη καταστράφηκε από τον Κιουταχή Πασά και παρέμεινε έρημη έως το 1830. Το 1836 άρχισαν να εγκαθίστανται ξανά κάτοικοι ενώ το 1840 η περιοχή (με όνομα πλέον Νέο χωριό Τσερατσινίου) υπάγονταν στον Δήμο Αθηναίων. Το 1870 έγινε αυτόνομη κοινότητα με όνομα Χωριό Κερατσινίου. Οι Πειραιώτες προς τιμήν του Καραϊσκάκη έχτισαν ένα ναό δίπλα στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Το 1879 ο χώρος ανακαινίσθηκε και μετατράπηκε σε μοναστήρι. Το 1963 ο ναός καταστράφηκε και στην θέση του χτίστηκε νέος ο οποίος ολοκληρώθηκε το 2000.
Μετά την άφιξη των προσφύγων από τη Σμύρνη στις 18 Ιανουαρίου 1934 η περιοχή μετατράπηκε σε δήμο με την ονομασία Δήμος Ταμπουρίων. Αργότερα μετονομάστηκε σε Δήμος Αγίου Γεωργίου Κερατσινίου, ενώ από το 1936 έως το 1947 ο δήμος ονομάζονταν Δήμος Αμφιάλης με πρωτοβουλία του τότε δημάρχου, Κωνσταντίνου Φίλανδρου. Το 1947 καθιερώθηκε η σημερινή ονομασία, Δήμος Κερατσινίου.
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
| Έτος | Πληθυσμός δήμουMunicipal population | Μεταβολή | Πυκνότητα πληθυσμού |
|---|---|---|---|
| 1981 | 74.179 | - | περίπου 9.272,38/χλμ² |
| 1991 | 71.982 | -2.197/-2..96% | περίπου 8.997,5/χλμ² |
| 2001 | 76.102 | +4.120 | περίπου 9.512,75/χλμ² |
Αθλητισμος
- Α.Ε. Ολυμπιάδα: ποδόσφαιρο ανδρών-γυναικών
- Α.Ο. Θεμιστοκλής Κερατσινίου: μπάσκετ
- Α.Π.Ο. Ατρόμητος Κερατσινίου: ποδόσφαιρο
- Α.Π.Σ. ΑΡΗΣ Αμφιάλης: ποδόσφαιρο
- Α.Π.Σ. ΑΣΤΗΡ Κερατσινίου: ποδόσφαιρο
- Α.Π.Σ. Μαύρος Αετός: ποδόσφαιρο
- Α.Σ. Ιάσων Κερατσινίου: χόκεϊ σε χόρτο, σόφτμπολ, μπέιζμπολ, τρίαθλο
- Αθλητική Ένωση Ταμπουριών: ποδόσφαιρο
- Αθλητική Ένωση Χαραυγής: ποδόσφαιρο ανδρών-γυναικών
- Αθλητικό Σωματείο "Φάρος": βόλεϊ, μπάσκετ
- Α.Π.Ο. "Πανιώνιος" Κερατσινίου (Γαλήνης) (1982): ποδόσφαιρο
- Αθλητικός Ποδοσφαιρικός Ψυχαγωγικός Όμιλος "Νέοι Ευγένειας": ποδόσφαιρο
- ΑΠΟ Κερατσίνι: ποδόσφαιρο
- Γυμναστικός Σύλλογος Αμφιάλης (πρώην "Φειδιππίδης"): μπάσκετ
- Γυμναστικός Σύλλογος Κερατσινίου: στίβος
- Ο.Φ.Α. Απολλώνιος: βόλεϊ
- Ολυμπιακός Κερατσινίου: ποδόσφαιρο, χάντμπολ
- Ποδηλατικός Σύλλογος "Πρωτέας": ποδηλασία
ΠΗΓΗ wikipedia.org/
Ο Γεώργιος Καραισκάκης και Ο Ναός του Αγίου Νικολάου στο Κερατσινί
Από που προέρχονται τα ονόματα της οδού Δογάνης, του Κερατσινίου, των Ταμπουρίων και της Αμφιάλης
Όμως με τα χρόνια η περιοχή άλλαξε όψη, κι αν κανείς βρει μια φωτογραφία εκείνης της εποχής, δε θα μπορέσει να φανταστεί τη σημερινή της όψη. Ένα μόνο κοινό ενδεικτικό στοιχείο θα υπάρχει. Η καμινάδα της ΔΕΗ.
Κατά την αρχαιότητα στο Κερατσίνι, κοντά στον σημερινό ναό του Αγίου Γεωργίου υπήρχε το τέμενος του Ηρακλέους - δηλαδή το ιερό του Ηρακλέους - όπου γινόντουσαν λαμπρές γιορτές.
Ο αρχικός οικιστικός πυρήνας βρισκόταν στην πλαγιά του λόφου Αγίου Γεωργίου, που όμως καταστράφηκαν μετά την ανέγερση του φερώνυμου ναού. Τα ευρήματα δεξιά και αριστερά της λεωφόρου Δημοκρατίας πείθουν πείθουν για τη χρονολόγησή του στην 3η χιλιετία π.Χ. Το όνομά του ήταν πιθανότατα "ΘΥΜΑΙΤΑΔΑΙ" και οι κάτοικοί του ασολούνταν με την αλιεία.
Από αυτό το γεγονός πήρε το όνομα κι ο σημερινός λιμήν Ηρακλέους – Αγίου Γεωργίου Κερατσινίου - ο μεγαλύτερος, από τους όρμους που σχηματίζονται από το κεντρικό λιμάνι του Πειραιά μέχρι την ακτή Περάματος, με υδάτινη επιφάνεια 640.000 τ.μ., που εξελίσσεται συνεχώς σε ενδιαφέρον εμπορικό λιμάνι.
ΤΟ ΤΟΠΩΝΥΜΙΟ
Ας δούμε, όμως, πρώτα πως προήλθε το τοπωνύμιο Κερατσίνι. 'Όπως γράψει ο κ. Γιάννης Χατζημανωλάκης, προέρχεται από την παραφθορά του αρχαίου τοπωνυμίου Κέρας, με την προσθήκη του επωνύμου του κτηματία της περιοχής Τζίνη.
Με τον τύπο Κερατζίνι ή Τσερατζίνι απαντάται για πρώτη φορά επί τουρκοκρατίας.
*** Κέρας, ονομαζόταν στην αρχαιότητα η δυτική πλευρά του λιμένος Ηρακλέους, ο σημερινός Κερατόπυργος, μπροστά στο Νέο Ικόνιο, όπου κατοικούν πρόσφυγες από την Μικρά Ασία.
Απέναντι ακριβώς, ανατολικά είναι το άκρο Κέος, ή Ακροκέραμος όπου ως πριν μερικά χρόνια είχε τις εκβολές του ο αποχετευτικός αγωγός.
Λέγεται ακόμη ότι το Κερατσίνι πήρε το όνομά του από τις πολλές ξυλο- κερατιές (χαρουπιές) που υπήρχαν εκεί.
Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ
Από τα μεγαλύτερα γεγονότα της περιοχής ανά τα έτη της ιστορίας, είναι η ναυμαχία της Σαλαμίνας την 20 Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ. που έγινε στον δίαυλο μεταξύ Σαλαμίνας και Κερατσινίου. Σε σπηλιές του Κερατσινίου και άλλα απόκρυφα μέρη βρήκαν καταφύγιο όσοι Πέρσες σώθηκαν από την οργή των Ελλήνων. Στους λόφους του Ικονίου, πάνω από τον Κερατόπυργο είχε στήσει το παρατηρητήριό του ο Ξέρξης. Εκεί υπάρχει σήμερα ισόπεδος βράχος που ονομάζεται « Ξέρξης». Εκεί υπήρχαν ερείπια κυλινδρικού πύργου, πιθανώς ανεμόμυλου. Με τα ερείπια αυτά είχε κατασκευασθεί πυριτιδαποθήκη που καταστράφηκε όταν εξερράγησαν τα πυρομαχικά. Εκεί υπήρχε και η σπηλιά του Δράκου. Βρισκόταν πίσω από τον Κερατόπυργο στο Κερατσίνι, αριστερά όπως εισπλέουμε προς τον όρμο, κάτω από το λεγόμενο "θρόνο του Ξέρξη". Εκεί σύχναζαν ζευγαράκια αλλά και "μαστούρηδες" της εποχής. Από το γεγονός αυτό εμπνεύστηκε και ο Γιώργος Μπάτης κι έγραψε το γνωστό μάγκικο τραγούδι.
Ο ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ
Το 1827, στις 3 Μαρτίου, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ξεκινώντας από την Ελευσίνα κατέλαβε το Κερατσίνι και τη Δραπετσώνα, οχυρώθηκε στα Ταμπούρια και στον όρμο Φωρών, και με την βοήθεια στολίσκου των νήσων απέκρουσε επίθεση 3000 πεζών και 480 ιππέων του Κιουταχή, γεγονός που διευκόλυνε πολύ τις επιχειρήσεις κατά των Τούρκων στην περιοχή του Πειραιώς.
ΠΑΛΙ ΝΑΥΜΑΧΙΑ
Στις 16 Οκτωβρίου του 1909, στο στενό Κερατσινίου -Σαλαμίνας έγινε μια μικρή αλλά αιματηρή ναυμαχία μεταξύ Ελλήνων:
Μεγάλη μερίδα αξιωματικών του Στρατιωτικού Συνδέσμου του Ναυτικού, που ήθελε να ανατρέψει την κυβέρνηση του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, που όπως υποστήριζε, ο Μαυρομιχάλης κατεχράσθη την εντολή του Στρατιωτικού Συνδέσμου για να έχει κομματικά οφέλη, κατέλαβε όλα τα αντιτορπιλικά πλην του «Νίκη» που έκανε επισκευή για την βιαία κατάληψη του Πειραιώς. Επικεφαλής της κινήσεως των αντιτορπιλικών ήταν ο αντιπλοίαρχος Κ. Τυπάλδος.
'Όταν η κυβέρνηση πληροφορήθηκε το γεγονός, διέταξε τον αρχηγό του Στόλου Ιωάννη Μιαούλη που είχε στη διάθεση του τρία παλιά Θωρηκτά, να καταστείλει το κίνημα με τον πιο ήσυχο τρόπο.
Βέβαια οι στασιαστές διαλύθηκαν.
Κατά τον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο το Κερατσίνι κατελήφθη στις 26 Οκτωβρίου 1916 από τον Γάλλο ναύαρχο Νταρτί ντι Φουρνέ, για να είναι αγκυροβόλιο του στόλου του αλλά και για να φυλαχτεί ο Ελληνικός στόλος που είχε κατασχεθεί, σαν εγγύηση για την εφαρμογή των συμφωνιών μεταξύ του Βασιλέως Κωνσταντίνου και του Γάλλου βουλευτή Πωλ Μπεναζέ, ιδίως σε ό,τι αφορούσε την παράδοση των όπλων.
Στις 10 Μαρτίου του 1923 στο στενό Κερατσινίου - Σαλαμίνας βυθίστηκε λόγω κακοκαιρίας, το πολεμικό- μεταγωγικό πλοίο «Αλέξανδρος Ζ», με αποτέλεσμα να πνιγούν 287 ναύτες, υπαξιωματικοί και αξιωματικοί.
Το 1936 λειτούργησε ο ηλεκτρικός τροχιόδρομος, Πειραιώς-Περάματος που περνούσε από το Κερατσίνι, το θρυλικό τραινάκι.
Το Κερατσίνι αναγνωρίσθηκε σαν Κοινότητα Αγίου Γεωργίου Κερατσινίου το 1934, αφού αποσπάσθηκε από το Δήμο Πειραιώς. Λίγο αργότερα καταργήθηκε η Κοινότητα και η περιοχή προσαρτίστηκε στον Δήμο Ταμπουρίων, που τώρα παίρνει το όνομα Δήμος Αγίου Γεωργίου. Το 1948 μετονομάστηκε σε Δήμο Κερατσινίου.
18/10/1944 Επιστροφή της εξόριστης κυβέρνησης στην Ελλάδα: Υποδοχή του Πρωθυπουργού Γεώργιου Παπανδρέου και του Αντιστράτηγου Ρόναλντ Μ. Σκόμπι στο Κερατσίνι mam.avarchive.gr
10/10/1962 Εγκαίνια λιμενικών έργων στον Άγιο Γεώργιο Κερατσινίου από τον Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή. mam.avarchive.gr
20/8/1969 Η νέα ιχθυόσκαλα του Κερατσινίου mam.avarchive.gr
To Μάιο 2010 με τον "Καλλικρατη" ενώθηκε με τη Δραπετσώνα σε ένα Δήμο.
Γνωστοί Κερατσινιώτες: Αλέκος Χρυσοστομίδης, Παναγιώτης Τσουτάκος, Μάρθα Καραγιάννη, Θύμιος Καρακατσάνης
πηγή www.koutouzis.gr
πηγή www.koutouzis.gr
Οι ΔΗΜΑΡΧΟΙ ΤΟΥ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙΟΥ
| Φίλανδρος Κων. | 11 Φεβρουαρίου 1934 έως 13 Αυγούστου 1940 |
| Βαλιούλης Π. | 14 Αυγούστους 1940 έως 13 Οκτωβρίου 1940 |
| Τσιγδέμογλου Μιχ. | 13 Οκτωβρίου 1940 έως 18 Ιουλίου 1941 |
| Παπαδογεώργης Παν. | 19 Ιουλίου 1941 έως 20 Αυγούστου 1942 |
| Μελανούρης Σ (δημαρχεύσας) | 20 Αυγούστου 1942 έως 17 Ιανουαρίου 1943 |
| Παπαδογεώργης Παν. | 17 Ιανουαρίου 1943 έως 3 Φεβρουαρίου 1943 |
| Χαραλάμπους Θ. | 30 Ιουνίου 1945 έως 12 Ιανουαρίου 1946 |
| Γεωργιάδης Αν. | 12 Ιανουαρίου 1946 έως 23 Μαΐου 1946 |
| Μπουγάς Χρ. | 13 Ιουνίου 1946 έως 12 Φεβρουαρίου 1947 |
| Χαραλάμπους Θ. | 12 Φεβρουαρίου 1947 έως 3 Ιανουαρίου 1950 |
| Χατζηβασιλείου Α. (δημαρχεύσας) | 3 Ιανουαρίου 1950 έως 9 Αυγούστου 1950 |
| Γαβαλάς Νικ. | 9 Αυγούστου 1950 έως 14 Ιουνίου 1951 |
| Πατσιλινάκος Αλεξ. | 14 Ιουνίου 1951 έως 15 Σεπτεμβρίου 1953 |
| Εμμανουηλίδης Εμμ. | 15 Σεπτεμβρίου 1953 έως 16 Ιανουαρίου 1953 |
| Πατσιλινάκος Αλεξ. | 16 Ιανουαρίου 1953 έως 21 Νοεμβρίου 1954 |
| Μισαηλίδης Δημ. | 21 Νοεμβρίου 1954 έως 21 Νοεμβρίου 1958 |
| Λαγωνίκας Γ. (δημαρχεύσας) | 21 Οκτωβρίου 1961 έως 9 Οκτωβρίου 1961 |
| Μισαηλίδης Δ. | 20 Φεβρουαρίου έως 21 Οκτωβρίου 1961 |
| Λαγωνίκας Δ. (δημαρχεύσας) | 5 Μαΐου 1967 έως 14 Οκτωβρίου 1967 |
| Δαβάκης Π. | 14 Οκτωβρίου 1967 έως 2 Απριλίου 1970 |
| Λώλης Μιχ. | 3 Απριλίου 1970 έως 23 Απριλίου 1970 |
| Τζιάκης Ελ. | 23 Απριλίου1970 έως 23 Αυγούστου 1972 |
| Χριστοφορίδης Γ. (δημαρχεύσας) | 23 Αυγούστου 1972 έως 1 Ιουνίου 1973 |
| Λεοντιάδης Παν. | 1 Ιουνίου 1973 έως 4 Οκτωβρίου 1974 |
| Τσακόπουλος Ελ. (υπηρεσιακός) | 4 Οκτωβρίου 1974 έως 6 Απριλίου 1975 |
| Φωτίου Χρ. | 7 Απριλίου 1975 έως 17 Οκτωβρίου 1978 |
| Σαράφογλου Δημ. | 17 Οκτωβρίου 1978 έως 1995 |
| Χάσκας Γ. | 1995-1998 |
| Μελάς Φ. | 1998-2003 |
| Σαράφογλου Δημ. | 2003-2006 |
| Μελάς Φ. | 2006-2010 |
ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ
Πρώτες ενδείξεις μαζικού εποικισμού παρατηρούνται το 1830, από νησιώτες και συγκροτείται ο οικισμός των Βούρλων του Πειραιά. Η πρώτη εκκλησία της περιοχής, ο Άγιος Διονύσης χτίστηκε γύρω στα 1805. Το 1834 ένα μέρος της περιοχής δόθηκε στον Πειραιά για να γίνει νεκροταφείο, υπό τον όρο να ανακαινιστεί ο ναός. Κατά τη μικρασιατική καταστροφή έρχεται το δεύτερο μεγάλο πληθυσμιακό κύμα και στήνεται ένας ακόμη προσφυγικός συνοικισμός. Ο σύγχρονος δήμος καλύπτει έκταση περίπου 2 τετραγωνικών χιλιομέτρων σε μεγάλο τμήμα της οποίας οικοδομήθηκαν εργατικές κατοικίες. Ο πληθυσμός της ανέρχεται σύμφωνα με την απογραφή του 2001 σε 13.399 άτομα. Η παράκτια ζώνη της περιοχής μέχρι στιγμής δεν έχει αξιοποιηθεί, μετά την απομάκρυνση των χημικών εγκαταστάσεων Λιπασμάτων, πλην όμως έχουν τεθεί σε εφαρμογή μελέτες τουριστικής αξιοποίησής της.
Παλαιότερα η ανατολική πλευρά της περιοχής αυτής λέγονταν «Βούρλα», που συνεχίζει να υπάρχει ως ονομασία πειραϊκής συνοικίας, από τα ομώνυμα βούρλα που φύτρωναν στις προσχώσεις στη σημερινή περιοχή του Ναού του Αγίου Διονυσίου όπου και ο αρχαίος λιμένας Φωρών του Πειραιά. Στα Βούρλα και γύρω από τον Άγιο Διονύση από το 1873 λειτούργησαν αρκετοί οίκοι ανοχής. Με τη Μικρασιατική καταστροφή μεγάλος αριθμός προσφύγων εγκαταστάθηκε σε ξύλινες παράγκες στη γύρω περιοχή. Οι περισσότερες διατηρήθηκαν μέχρι το 1968, όταν άρχισε η ανοικοδόμηση των προσφυγικών κατοικιών.
Το όνομα του Δήμου κατ΄ άλλους προέρχεται από την αρβανίτικη ονομασία του ρέματος και του κτηματία της περιοχής ντραπ (=ρέμα) + Τσώνης (ντραπιτσώνης , ντραπιτσώνα), κατ΄ άλλους πιθανολογείται από παραφθορά του αρχαίου ονόματος ενός από τους τρεις λόφους του αρχαίου Πειραιά, και τέλος κατ΄ άλλους από τους μονίμως δραπέτες των παλαιών φυλακών των Βούρλων, που υπήρχαν στην περιοχή, (δραπετοσώνα, δραπετσώνα).
Η περιοχή αυτή κατοικήθηκε κυρίως από Μικρασιάτες που διέμεναν σε ξύλινες παράγκες. Στα προσεχή έτη ανθούν τα μπουζουκτζίδικα που συγκεντρώνουν τους μάγκες του Πειραιά καθώς και το ρεμπέτικο τραγούδι, ενώ στα Βούρλα αργότερα λειτουργούν οίκοι ανοχής. Το 1968 αρχίζει η ανέγερση μεγάλων οικοδομικών συγκροτημάτων εργατικών κατοικιών για τη στέγαση αυτών, όπου και δύο χρόνια μετά ο τότε δήμαρχος του Πειραιά Αριστείδης Σκυλίτσης απομάκρυνε και τις τελευταίες παράγκες από την περιοχή δυτικά του λιμένα απελευθερώνοντας τον αρχαιολογικό χώρο της Ηετιωνείας.
| Πληθυσμιακή Εξέλιξη Δήμου Δραπετσώνος |
|---|
| Χρονολογία | Πληθυσμός Δήμου | Έκταση Δήμου | Πυκνότητα Δόμησης | Προστιθείς Πληθυσμός | Νέα Αύξηση Πληθυσμού | Συνολική Αύξηση |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1991 | 13.094 κάτοικοι | 2 χμ2 | 6.547 κάτοικοι / χμ2 | 13.094 κάτοικοι | - | - |
| 2001 | 13.399 κάτοικοι | 2 χμ2 | 6.699 κάτοικοι / χμ2 | + 305 κάτοικοι | + 2,33% | 2,33% |
| 2011 | 91.090 κάτοικοι | Ενοποιήθηκε με το δήμο Κερατσινίου | - | - - | - |
πηγές:ΕΣΥΕ, Ιστορικά Κουτουζής wikipedia.org
Η Δραπετσώνα είχε στρατηγική σημασία και στην αρχαιότητα ανήκε στον αρχαίο δήμο «Θυμαιτάδαι», μαζί με το Κερατσίνι.
Οι δύο λόφοι που την πλαισιώνουν, μείωναν την ένταση του αέρα και παράλληλα λειτουργούσαν σαν «παρατηρητήρια» για τυχόν επιθέσεις.
Γι αυτό και έπαιξε το δικό της ρόλο στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π. Χ.
Παλαιότερες αναφορές κάνουν λόγο για την ύπαρξη ενός ναού, δείγμα παρουσίας μικρο-συνοικισμού, οι κάτοικοι του οποίου πιθανότατα ασχολούνταν με την αλιεία.
Βρέθηκαν ελάχιστα απομεινάρια ενός ναού και σπιτιών, πολλοί τάφοι, που εννοούν μία σίγουρη οικιστική δραστηριότητα, ενώ αναφέρεται ο ναός της Αφροδίτης ή το Αφροδίσιον (κοντά στον Αγιο Διονύσιο), στην Ηετιωνία Ακτή.
Πάντως ο τόπος αυτός ήταν μια περιοχή γενικά έρημη, σχεδόν ακατοίκητη και με απόκρημνα μέρη, βραχώδη, όλο τάφρους και ρεματιές. Μεταξύ Πειραιά και Δραπετσώνας, πριν τον Αγιο Διονύση μεσολαβούσαν έλη, η αποκαλούμενη Λίμνη, εξ ου και τα Βούρλα.
Στην περιοχή υπήρχαν επίσης και λατομεία πωρόλιθου που μαζί με τον ακτίτη της Πειραϊκής χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα σαν οικοδομικό υλικό για πολλούς αιώνες.
Σε οθωμανικό έγγραφο του έτους 1712 (Οθωμ., 1124) αναγράφεται ότι ο Κόλιας Μαλαγάρης (Αθηναίος) αγόρασε από τον Γιουσούφ Αγά και Δερβίς Χαλήλ τρεις αγρούς, τον ένα στη θέση Αγιος Νικόλαος Τσερατζίνι (10 στρέμματα) τον δεύτερο στη Δραπετσώνα (50 στρέμματα) και τον άλλο στην Κόσολα Τζερατιά – μάλλον στην περιοχή Αγίου Δημητρίου, (50 στρέμματα).
Σε γερμανικό επεξηγηματικό διάγραμμα με τις θέσεις των ελληνικών και τουρκικών σωμάτων το 1827 διαβάζαμε τη λέξη TRAPEZONA.
Ο Χατζημιχάλης με ιππείς συνόδευσε τον Κόχραν από το στρατόπεδο του Καραϊσκάκη στα υψώματα της Δραπετσώνας, για να παρατηρήσει καλύτερα το Μοναστήρι του Αγίου Σπυρίδωνα που κατείχαν οι Τούρκοι.
Γύρω στα 1830 ένας Κουλουριώτης κτηματίας είχε αγρούς στη Δραπετσώνα.
Η Δραπετσώνα πρωτοκατοικήθηκε περίπου το έτος 1830, μάλλον από νησιώτες. Μέχρι δε και το έτος 1950 ήταν υποβαθμισμένη και είχε πολλά προβλήματα κυρίως διαβίωσης.
Η ακατοίκητη Δραπετσώνα όπως φαινόταν από το λιμάνι του Πειραιά στα 1890.
Το "κατάστημα" των "Βούρλων" έχει δημιουργηθεί.
Η πρώτη εκκλησία, στα αρχικά όρια της κοντά στο λιμάνι, ήταν η εκκλησία του Αγ. Διονυσίου, που κατά μερικούς χτίστηκε το 1805. Το 1834 ένα μέρος της περιοχής παραχωρήθηκε από την εκκλησία στο Δήμο Πειραιώς για να χρησιμεύσει σα νεκροταφείο, με τον όρο να ανακαινιστεί ο ναός.
Μεταξύ του 1883-1887 αγοράστηκαν από το Δήμο Πειραιώς οικόπεδα στην Ευγένεια για να ιδρυθεί εκεί νέο νεκροταφείο, αυτό που υπάρχει σήμερα. Το καινούριο νεκροταφείο δημιουργήθηκε ανάμεσα στο 1892-1895 και άρχισε να χρησιμοποιείται από το 1904. Η οριστική μεταφορά στο νεκροταφείο της Αναστάσεως έγινε το 1909.
Για το όνομα ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ υπάρχουν διάφορες απόψεις. Δείτε εδώ, αλλά και πιο κάτω.
Το τοπωνύμιο ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ καθιερώθηκε μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, οπότε και δημιουργήθηκε ο προσφυγικός συνοικισμός. Για την προέλευση του τοπωνυμίου υπάρχουν πολλές εκδοχές. Υποστηρίζεται, από την λέξη δραπέτης, ή από τον αρχικό τύπο της λέξης Τραπεζών. Αλλη άποψη είναι, ότι προέρχεται από την αλβανική λέξη «ντράπε» —τάφρος— και όνομα ιδιοκτήτη της περιοχής Τσώνη ή Τσώνα. Οι αρβανίτες ψαράδες της γειτονικής Κούλουρης –Σαλαμίνας - στην περίοδο της Τουρκοκρατίας την αποκαλούσαν Ντραπε-τσώνα = Τάφρο (ρεματιά) του Τσώνα.
Υπάρχει, όμως, και άλλη αρβανίτικη ή Αλβανική ερμηνεία της λέξης "Ντράπε": σημαίνει δρεπάνι. και "Τσούνι" σημαίνει παιδί. " Ντράπε-τσούνι", λοιπόν, που μεταλλάχθηκε σε "Ντράπε-τσώνα", είναι μια πολύ πιθανή αρχική ονομασία της περιοχής, επειδή μοιάζει με δρεπάνι, ιδίως στην περιοχή της "Κρεμμυδαρούς". Κάτι ανάλογο υπάρχει και στο Βίδι της Τροιζηνίας, αλλά εκεί, λέγεται Δρεπάνι.
Πως προέκυψε το "τσούνι" είναι αγνωστο.
Το τοπωνύμιο με αυτό τον τύπο συναντάται και σε κατάλογο κτημάτων της Μονής του Αγίου Σπυρίδωνα επί Τουρκοκρατίας και αυτό ενισχύει την εκδοχή αυτή.
ΤΑ ΠΑΛΙΟΤΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ
Στην πλευρά της χερσονήσου προς το λιμάνι, ήταν μέχρι πριν μερικές δεκάδες χρόνια, το βασιλικό Λεμβαρχείο, η Φαρική Βάση, τα συνεργεία των Φάρων και το «επάκτιο πυροβολείο» με 23 εμπροσθογεμή κανόνια, από τα οποία ρίχνονταν χαιρετιστήριες βολές.
Αριστερά η περιοχή της Ευγένειας προς τη Δραπετσώνα στο 1920 και δεξιά παράγκες στη Δραπετσώνα το 1950.
Στην άκρη της χερσονήσου υπήρχε μια μικρή νησίδα με φάρο. Στα δυτικά υπήρχε μεσαιωνικού τύπου αναρρωτήριο λοιμωδών νόσων, που καταργήθηκε όταν έγινε το νοσοκομείο στην Αγία Βαρβάρα.
Στην περιοχή αυτή επεκτάθηκαν σιγά – σιγά εγκαταστάσεις του ΟΛΠ.
Η περιοχή όπου βρίσκονταν μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 οι δεξαμενές του ΟΛΠ, ήταν παλιότερα όρμος που ονομαζόταν «Κρεμμυδαρού» από τις πολλές μεγάλες κρεμμύδες - μποτσίκια - που φύτρωναν εκεί.. Λίγο πριν, μπροστά στον Αγιο Διονύσιο, ήταν ως το 1920 τα καρνάγια, τα οποία μετά, σιγά-σιγά- άρχισαν να μετακομίζουν στο Πέραμα.
Εκεί έγιναν μετά το 1922 τα πρώτα μπουζουκτσίδικα που συγκέντρωναν τους μάγκες της εποχής.
Στην περιοχή αυτή έδωσε μαθήματα μπουζουκιού ο Γιοβάν Τσαούς ή Γιάννης Εϊτζιρίδης - δηλαδή Γιάννης ο Λοχίας, από τον βαθμό με τον οποίο υπηρέτησε στον τουρκικό στρατό- (1924-1925 τότε που το μπουζούκι ήταν απαγορευμένο όργανο). Αυτός έμαθε μπουζούκι πολλούς μεταξύ των οποίων και ο Γιάννης Παπαιωάννου.
Στην περιοχή αυτή έμαθαν μπουζούκι, έγραψαν, τραγούδησαν ή έσυραν τα βήματά τους πολλές φορές οι Ρεγγίνας, Ζυμαρίτης, Μιμίκος Βογιατζής, Σκριβάνος, Γιάννης Γυλιάς, το Αλεκάκι, ο Χαρίλαος Κηρομύτης, ο Νίκος Αϊβαλιώτης, ο Γιώργος Μπάτης, ο Στράτος Παγιουμτζής, ο Μάρκος Βαμβακάρης –που δούλευε σαν εκδοροσφαγέας στο γειτονικά σφαγεία – ο Ανέστης Δελιάς, ο Περιστέρης, ο Στέλιος Κερομύτης, ο Ποτοσίδης, ο Νίκος Μάθεσης και πολλοί άλλοι.
Ο Νίκος Μάθεσης ή Τρελάκιας –γιος ψαρά από τη Σαλαμίνα - αναφέρει σε μια αφήγησή του:
« Η Δραπετσώνα δεν ήταν όπως τώρα που τη γνώρισες εσύ Κολονάκι. Η Δραπετσώνα ήταν ένα από τα μεγαλύτερα στέκια της μαγκιάς. Στους τεκέδες της και στα Βούρλα σύχναζαν κάθε καρυδιάς καρύδι. Στους τεκέδες οι μάγκες κάπνιζαν ναργιλέ».
Στην «Κρεμμυδαρού» ήταν πολλοί τεκέδες όπως του Μίχαλου, του Σάλωνα, του Μαρκεζίνη, του Σαραντόπουλου και άλλων.
Πολλοί από όσους προαναφέρθηκαν έμεναν στην «Κρεμμυδαρού», όπως ο Ανέστης Δελιάς, ο Απόστολος Χατζηχρήστος και άλλοι.
Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΕΛΑΚΗΣ στην Αυτοβιογραφία του αναφέρει:
……»Εκείνη τη χρονιά (1937) άρχισα συνεργασία με το συνθέτη Απόστολο Χατζηχρήστο, ο οποίος ήτο και ο πρώτος που συνεργάστηκα. Είχαμε γνωριστεί στη Δραπετσώνα όπου κι εκείνος κατοικούσε εκεί από πολλά χρόνια. Έπαιζε μπουζούκι παρέα με τον Ηλ. Ποτοσίδη, τον Ανέστο Δελιά και το Μακαρόνα……Ήταν φτωχό παιδί και εξαιρετικός άνθρωπος και συνθέτης. Πολύ σεμνό και πολύ καλό παιδί. Έντιμος, φιλαλήθης και κουβαρντάς»…...
Κι ένα κομμάτι από την αυτοβιογραφία του Μάρκου Βαμβακάρη:
«Βέβαια στον κύκλο που γύριζα να πούμε, τον μάγκικο αυτό, στους τεκέδες που πήγαινα, ακούγαμε πολλά για διάφορους κουτσαβάκηδες προσωπικότητες...Εκεί, όταν είχα γνωρίσει τον Αλέκο τον Σχίζα να πούμε, κάθε μέρα επήγαινα στο σπίτι αυτουνού, εκεί στην Κρεμμυδαρού που ήταν το Καστράκι. Πίναμε χασίσι. Είχε λεφτά αυτός. Επήγαινα και του μάθαινα μπουζούκι και φουμέρναμε κιόλας ε? Αυτός έμενε εκεί κάτω στην Κρεμμυδαρού, εδώ στο λιμάνι του Πειραιώς. Και πήγαινα κάθε μέρα στην κάμαρά του. Ώσπου τώρα αυτόν τον ζήταγε η Ασφάλεια Αθηνών για κάτι κλοπές που γινόντανε. Και ξέρανε αυτοί ότι άλλος δε μπορεί να τις κάνει ειμή αυτός, αλλά δεν ξέρανε που βρίσκεται...»
Αριστερά: Τα Λιπάσματα το 1932 σε αεροφωτογραφία (δείτε για ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ).
Δεξιά: 1932 Οι παράγκες και ο πλανόδιος μανάβης στο βάθος
ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑ
Το πιο κάτω τραγούδι μαρτυράει τους καημούς των κατοίκων της Δραπετσώνας:
Μ’ αίμα χτισμένο, κάθε πέτρα και καημός,
κάθε καρφί του πίκρα και λυγμός.
Μα όταν γυρίζαμε το βράδυ απ’ τη δουλειά
εγώ και εκείνη όνειρα, φιλιά.
Το ’δερνε αγέρας κι η βροχή
μα ήταν λιμάνι κι αγκαλιά και γλυκιά απαντοχή.
Αχ, το σπιτάκι μας, κι αυτό είχε ψυχή.
Πάρ’ το γεράνι μας, πάρ’ το στεφάνι μας,
στη Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή.
Κράτα το χέρι μου και πάμε αστέρι μου,
εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί.
Ένα κρεβάτι και μια κούνια στη γωνιά,
στην τρύπια στέγη του άστρα και πουλιά.
Κάθε του πόρτα ιδρώτας κι αναστεναγμός,
κάθε παράθυρό του κι ουρανός.
Μα όταν ερχόταν η βραδιά,
μες στο στενό σοκάκι ξεφαντώναν τα παιδιά.
Αχ, το σπιτάκι μας, κι αυτό είχε καρδιά.
Πάρ’ το γεράνι μας, πάρ’ το στεφάνι μας,
στη Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή.
Κράτα το χέρι μου και πάμε αστέρι μου,
εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί.
Το Καστράκι Οι παράγκες το 1960 Σημερινή εικόνα
ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΛΛΕΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ
Λίγο πιο πέρα, δυτικά, ήταν η ακτή Βασιλειάδη που οφείλει το όνομά της στο ναυπηγείο Βασιλειάδη που λειτουργούσε από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τον τελευταίο πόλεμο. Στα 1975 η περιοχή διαμορφώθηκε σε σταθμό εξυπηρέτησης εμπορευμάτων που διακινούνταν με εμπορευματοκιβώτια –κοντέϊνερς. Εκεί έγινε σήμερα, 2006, το νέο κτίριο του ΥΕΝ.
Πάντα δυτικά βαδίζοντας ήταν το εργοστάσιο Λιπασμάτων και η ομώνυμη συνοικία. Το εργοστάσιο άρχισε να λειτουργεί από το 1910. Σταμάτησε πριν λίγα χρόνια.
Τα άκρα Κέραμος και Δράκων σχηματίζουν τον όρμο των Φωρών (Βοτσαλάκια) τόπο υπόπτων συναλλαγών (λαθρεμπορίου) με συμμετοχή ακόμα και των ίδιων των τελωνειακών αρχών της τότε εποχής. (Ο φωρ - του φωρός σημαίνει κλέφτης).
Είναι ο πρώτος όρμος μετά τα Λιπάσματα και ονομαζόταν και όρμος Σφαγείων. Εκεί ήταν τα σφαγεία του Δήμου Πειραιά. Ορμος Φωρών ονομαζόταν στην αρχαιότητα μαζί με τον αμέσως επόμενο μεγαλύτερο όρμο. Το τοπωνύμιο - κατ άλλη εκδοχή - προήλθε από το ρήμα φωράω - φωρώ = ερευνώ για ανακάλυψη κλοπιμαίων ή λαθραίων, συλλαμβάνω επ αυτοφώρω. Διότι στην περιοχή που βρισκόταν έξω από τα τείχη, και δεν ελεγχόταν συνεχώς από τα αρμόδια για την αστυνόμευση του Πειραιά όργανα, γινόταν κατά κύριο λόγο το λαθρεμπόριο.
Όμως ο μεγάλος όρμος Φωρών, (30.000 τ.μ.) ονομάστηκε αργότερα όρμος Δραπετσώνας. Εκεί είχαν ως πριν λίγα χρόνια τις εγκαταστάσεις του οι εταιρίες πετρελαιοειδών ΜΠΙ ΠΙ, ΜΟΜΠΙΛ και το Εργοστάσιο Τσιμέντων ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ.
Δυτικότερα έγιναν οι εγκαταστάσεις της ΕΥΔΑΠ, ο νέος μόλος Δραπετσώνας που συνορεύει με το Λιμανάκι του Αγίου Νικολάου και το εργοστάσιο της ΔΕΗ.
Το 1873 δημιουργήθηκαν στη Δραπετσώνα – που ανήκε στον Πειραιά – οι οίκοι ανοχής των Βούρλων, 180 μέτρα από τον Αγιο Διονύσιο. Η περιοχή είχε αυτό το όνομα γιατί είχε πολλά βούρλα λόγω του ρέματος που κατέβαινε από το Κερατσίνι.
Οι οίκοι ανοχής λειτούργησαν μέχρι το 1937. Μετά εκεί έγιναν φυλακές κυρίως για πολιτικούς κρατούμενους. Εκεί το 1955 έγινε και η μεγαλύτερη απόδραση 27 πολιτικών κρατουμένων.
**** Ηταν στα μέσα του Καλοκαιριού του 1955. Στις 17 Ιουλίου, γίνεται από τις φυλακές των Βούρλων στον Πειραιά, που ήταν υψίστης ασφαλείας και πολύ καλά φρουρούμενες, η πιο μεγάλη, συναρπαστική και πιο μυθιστορηματική απόδραση όλων των εποχών στην Ελλάδα. Είκοσι επτά βαρυποινίτες κομμουνιστές δραπετεύουν μέρα μεσημέρι και η είδηση ταρακουνάει όλη την Ελλάδα.
Οι προετοιμασίες για την απόδραση είχαν αρχίσει από τον Μάρτιο. Προέβλεπαν το τρύπημα του πατώματος στο κελί 13 των φυλακών κάθετα και σε συνέχεια την άνοιξη σύραγγας κάτω από τα θεμέλια της φυλακής, κάτω από το κατάστρωμα της οδού Δογάνης και την έξοδο στο εργοστάσιο λουλακιού της «Ντεστρέ» απέναντι από τις φυλακές. Τις απαραίτητες μετρήσεις και πληροφορίες τις έδωσαν οι αρραβωνιαστικές δύο κρατουμένων κομμουνιστών. Οι φυλακισμένοι ξεκίνησαν από το σκάψιμο ενός λάκκου βάθους δύο μέτρων κοντά στον εξωτερικό τοίχο του κελιού 13. Ακολούθως έσκαψαν μια σήραγγα μήκους 17,5 περίπου μέτρων με κλίση προς τα πάνω, ώστε να συναντήσει το κατάλληλο σημείο που ήταν το λουτρό του εργοστασίου. Έτσι μετά από εργασίες μηνών βγήκαν πράγματι στο σημείο που είχαν προγραμματίσει φορώντας πιτζάμες πάνω από τα καλά τους ρούχα, για να μην τα λερώσουν ... και μην τους είδατε! Τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν ήταν πολλά, από την εξαφάνιση των μπαζών, την υποστύλωση και ηλεκτροφώτιση της σήραγγας μέχρι τον εξαερισμό της, αλλά τελικά όλα λύθηκαν και η απόδραση πέτυχε. (www.kolivas.de)
Οι φυλακές καταργήθηκαν στη δεκαετία του 1970, επί Χούντας.
Σήμερα, Νοέμβριος 2010, τα παλιά κτίρια έχουν κατεδαφιστεί, - στο τετράγωνο Εθνικής Αντιστάσεως – Ψαρών- Μπουδούτση-Δογάνης - το μισό οικόπεδο έγινε πολυκατοικία και το άλλο μισό δημοτικό αλσύλλιο.
Η Δραπετσώνα άρχισε να γίνεται πόλη μετά τον ερχομό των προσφύγων το 1922. Αυτοί εγκαταστάθηκαν σε ξύλινες παράγκες, γύρω από τους οίκους ανοχής, στον Αγιο Διονύση, εκεί που είχε πεύκα και ήταν πρώτα νεκροταφείο, όπως η οικογένεια του Γιάννη Παπαϊωάνου, ή πιο πάνω προς το λόφο.
Οι περισσότερες παράγκες διατηρήθηκαν ως το 1968, οπότε η δικτατορία, έχτισε εκεί πολυκατοικίες τα διαμερίσματα των οποίων με κάποιο οικονομικό αντάλλαγμα έδωσε σ αυτούς που έμεναν πρώτα εκεί. Τότε έγινε και κάποια βελτίωση της εμφάνισης της πόλης.
Τότε,1968, επί Δημάρχου Γεωργίου Παπαντωνίου απομακρύνθηκαν και οι τελευταίες παράγκες από την περιοχή του Αγίου Φανουρίου.
Η Δραπετσώνα αναγνωρίστηκε σαν κοινότητα το 1950, αφού αποσπάστηκε από το Δήμο Πειραιά. Δήμος ανακηρύχτηκε το 1951.
Ο πληθυσμός της Δραπετσώνας - έκταση 1,5 τ.χ.- κατά την απογραφή του 2001 ήταν:
ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟ ΣΙΤΥ ΤΥΠΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ
Σήμερα 2006, έχει προγραμματιστεί η ριζική ανάπλαση της περιοχής από την ακτή Βασιλειάδη μέχρι τον λιμένα Ηρακλέους. Επιδιώκεται να γίνει η περιοχή ένα Ναυτιλιακό Σίτυ, στα πρότυπα εκείνου του Λονδίνου.
Έργα και παρεμβάσεις προϋπολογισμού εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, θα συμβάλουν στη αλλαγή της όψης της ευρύτερης περιοχής.
Το νέο ιδιόκτητο κτίριο του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας στην Ακτή Βασιλειάδη, που ήδη λειτουργεί εκεί, είναι το τέλος ενός προγράμματος αλλά και η αρχή ενός άλλου, μεγαλόπνοου.
Πρόκειται για την κατασκευή ενός διεθνούς ναυτιλιακού κέντρου που θα κατασκευαστεί στην πρώην βιομηχανική ζώνη Δραπετσώνας-Κερατσινίου από τον Οργανισμό Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ) και την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (ΕΤΕ). Η ανάπλαση της ευρύτερης περιοχής της πρώην βιομηχανικής ζώνης Δραπετσώνας-Κερατσινίου έκτασης περίπου 640 στρεμμάτων.
Η αξιοποίηση της συγκεκριμένης περιοχής, η οποία κατέχει προνομιακή θέση, αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου αστικού περιβάλλοντος υψηλής ποιότητας καθώς:
== Θα δημιουργήσει νέες οικονομικές δραστηριότητες και περίπου 3.500 νέες θέσεις εργασίας για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής η οποία εμφανίζει υψηλά ποσοστά ανεργίας,
== θα αντιστρέφει τις δυσμενείς επιπτώσεις από τις παλαιότερες χρήσεις του παραθαλάσσιου αυτού χώρου,
== θα αναβαθμίζει την ποιότητα ζωής εκατοντάδων χιλιάδων κατοίκων και
== θα παρέχει διέξοδο στους κατοίκους των δυτικών δήμων προς το θαλάσσιο μέτωπο.
Η σχεδιαζόμενη παρέμβαση διατηρεί και αναδεικνύει τα στοιχεία της ιστορίας της περιοχής και του πολιτισμού της, αξιοποιεί τα διατηρητέα στοιχεία για τη δημιουργία ψυχαγωγικών και πολιτιστικών πόλων έλξης μητροπολιτικής εμβέλειας (Διατηρητέο συγκρότημα της ΕΤΕ με το Υαλουργείο, τα Σιλό, την Καμινάδα και το κτίριο Ηλεκτρικής Ενέργειας της Εταιρείας Λιπασμάτων).
Επίσης ένας από τους βασικούς σκοπούς του έργου είναι η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς που συνδέει διαχρονικά τους Έλληνες με τη θάλασσα μέσα από τη δημιουργία:
== Υπερτοπικού Κέντρου διεθνούς εμβέλειας και υψηλών προδιαγραφών (Ναυτιλιακό Επιχειρηματικό Κέντρο) που θα αναδεικνύει την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, τον πολιτισμό και την εκπαίδευση, την έρευνα και τις νέες τεχνολογίες.
== Μουσείου ιστορικού εκπαιδευτικού χαρακτήρα, συνδεδεμένου με τη Ναυτική και Ναυτιλιακή Ιστορία της Αθήνας και του Πειραιά, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
== Δύο υπερσύγχρονων μαρίνων στους όρμους της περιοχής. Η μαρίνα στο βόρειο όρμο της Δραπετσώνας θα εξυπηρετεί τον ελλιμενισμό yacht και megayacht και θα είναι προσανατολισμένη σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες, ενώ η μαρίνα στο νοτιότερο όρμο των Σφαγείων θα μεταβληθεί σε υψηλού επιπέδου ναυτικό όμιλο, και θα μπορεί να εξυπηρετήσει ναυταθλητικές δραστηριότητες. Η προκήρυξη του έργου αυτού μελετάται ήδη από τον ΟΛΠ.
== Συνεδριακού κέντρου.
== Χώρων πολιτισμού και αναψυχής με άνοιγμα προς τη θάλασσα.
Η προτεινόμενη ανάπτυξη θα επηρεάσει άμεσα και θετικά την ποιότητα ζωής 450.000 κατοίκων των παρακείμενων δήμων, οι οποίοι τώρα αποκόπτονται από την πρόσβαση στη θάλασσα, αλλά και όλων των κατοίκων των δήμων της Δυτικής Αττικής που ξεπερνούν το 1.250.000, θα διατηρήσει τη μνήμη και την ιστορία της περιοχής και θα ενισχύσει αποφασιστικά τον οικονομικό δυναμισμό του Πειραιά ως κύριο διεθνές ναυτιλιακό κέντρο.
*** Στη Δραπετσώνα υπάρχουν οι ναοί της Αναλήψεως, του Αγίου Παντελεήμονος, του Αγίου Φανουρίου, του Αγίου Ανδρέα και άλλες.
ΒΑΣΙΛΗΣ Π. ΚΟΥΤΟΥΖΗΣ
Δημοσιογράφος – ερευνητής
10-12-06
ΜΙΑ ΑΞΙΟΣΕΒΑΣΤΗ, ΥΠΟΛΟΓΙΣΙΜΗ ΑΠΟΨΗ
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ «Τραπεζών»
Με τα χρόνια το Τραπεζών έγινε Δραπετσών και Δραπετσώνα
Πολλή σύγχυση έχει επικρατήσει γύρω από το ιστορικό όνομα της πόλης μας και την προέλευση της ονομασίας Δραπετσώνα. Το ζήτημα είναι αρκετά σοβαρό και πρέπει κάποτε να ξεκαθαρίσει μια και καλή για να μην κυκλοφορούν ανοησίες που διαδίδονται καλοπροαίρετα σε φιλικές κουβέντες και εδραιώνουν για την πόλη μας μια λάθος ιστορία και της προσδίδουν ένα ανύπαρκτο παρελθόν.
Η σύγχυση προήλθε από μια εγκυκλοπαίδεια [του ΗΛΙΟΥ] που αναφέρει την εκδοχή ότι αυτή η περιοχή ήταν Ντράπα [στάνη] κάποιου Τσώνη, δήθεν αλβανού παλιού κατοίκου. Όμως ούτε «ντράπα» ήταν ποτέ η Δραπετσώνα ούτε Τσώνης συναντάται σε οποιοδήποτε έγγραφο όσο παλιά κι αν πάμε στην ιστορία του Πειραιά [η Δραπετσώνα ήταν τμήμα του Πειραιά ακόμη].
Η αλήθεια είναι ότι την αποκαλούσαν έτσι Αρβανίτες κάτοικοι της Σαλαμίνας, όχι διότι αυτοί της έδωσαν το όνομά της αλλά γιατί το "Ντραπετσώνα" που άκουσαν να λέγεται για την ονομασία [προηγηθείσα της δικής τους εγκατάστασης στην περιοχή] ταίριαζε πολύ με το Ντραπα-Τσώνη της δικής τους γλώσσας και φυσικά πίστεψαν με τον καιρό ότι για κάτι τέτοιο πρόκειται. Η δική τους όμως πρόσληψη της προϋπάρχουσας ονομασίας δεν πρέπει να μας μπερδεύει σήμερα.
Μια άλλη εξ ίσου ΑΣΧΕΤΗ ερμηνεία είναι ότι το όνομα προήλθε δήθεν από κάποιους δραπέτες. Όμως φυλακές δεν υπήρχαν εδώ παρά μόνο πολύ πρόσφατα, και αφού ήδη η περιοχή είχε το σημερινό της όνομα. Αυτή η ερμηνεία είναι πολύ πρόσφατη και δεν στηρίζεται πουθενά αλλού παρά στο Δραπέτ- του Δραπετσώνα που παραπέμπει σε Δραπέτες. Το "-τσώνα"όμως δεν δικαιολογείται με τίποτα στην εκδοχή αυτή.
Μια ακόμα αυθαίρετη ερμηνεία δίνει ο κ. Α.Μήλτσος στο ημερολόγιό του αναφέροντας ως ρίζα το «δραπέτης» που –όπως λέει- προέρχεται από το κλέφτης, και αυτό σχετίζεται με τον λιμένα των Φωρών, δηλαδή το «κλεφτολίμανο» αφού Φωρών σημαίνει «κλεφτών».
Η πραγματικότητα είναι ότι το ιστορικό όνομα της πόλης είναι ΤΡΑΠΕΖΩΝ που στους παλιούς χάρτες [του 18ου αιώνα και πιο πριν] γραφόταν με λατινικούς χαρακτήρες Trapezon-Τραπετσών και έτσι έγινε με παραφθορά του Τρ σε Ντρ αρχικά και σε Δρ κατόπιν το προπολεμικό «Δραπετσών» και κατόπιν το σημερινό «Δραπετσώνα».
Και τώρα από πού προέρχεται το Τραπεζών. Αναφέρω δυο πιθανές προελεύσεις!
Α.- Η Δραπετσώνα, είναι πιθανό να ονομάστηκε από τα πολύ παλιά χρόνια «Τραπεζών», λόγω του σχήματός της [τραπεζοειδές], που ήταν εμφανές όταν ακόμη δεν υπήρχαν εδώ κτίσματα και δρόμοι, Πολλές πόλεις στην Ελλάδα έχουν ονομαστεί έτσι σε διάφορα μέρη έτσι, με πιο από όλες γνωστή την «Τραπεζούντα» του Πόντου αλλά και μια ακόμη Τραπεζούντα στην Αρκαδία.
Β.- Τραπεζών ήταν και το όνομα που έδιναν οι Αρχαίοι σε χώρους όπου εναπόθεταν νεκρούς και επιτάφιες πλάκες [αρχαία νεκροταφεία δηλαδή]. Οι πλάκες αυτές ονομάζονταν «Τράπεζες» δίνοντας και το όνομά τους και στις περιοχές όπου βρίσκονταν. Αυτές οι περιοχές βρίσκονταν ακριβώς έξω από τείχη και σημαντικές πύλες, γιατί εκεί θάβονταν οι νεκροί, ακριβώς έξω από τα τείχη της πόλης και τις πύλες της. Ξέρουμε δε ότι η Δραπετσώνα, που ήταν τμήμα του Δήμου των Θυμητάδων, βρισκόταν στην Αρχαιότητα ακριβώς έξω από το Κονώνειο τείχος και την πολύ σπουδαία Ηετιώνεια Πύλη.
ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ:
Η δεύτερη εκδοχή είναι και η πιο πιθανή. Το τεκμηριώνουν και τα παρακάτω:
1.-Σε χάρτες του περασμένου αιώνα φαίνεται καθαρά ότι σε ολόκληρη την περιοχή υπήρχαν πολλά ταφικά μνημεία [tombes]που αποδεικνύουν και ότι η περιοχή ήταν ένας Τραπεζών, δηλαδή ένα αρχαίο νεκροταφείο. Ακόμα και το ταφικό μνημείο του Θεμιστοκλή φτιάχτηκε λίγο πιο έξω από την Ηετιώνεια Πύλη, εκεί όπου σήμερα είναι τα Λιπάσματα.
2.-Το ιστορικό όνομα της πόλης εξ άλλου είναι αναγεγραμμένο σε χάρτες του 18ου και 19ου αιώνα και η περιοχή δηλώνεται στον χάρτη ως DRAPEZON, ή ΤΡΑΡΕΖΟΝ που υποδηλώνουν το «Τραπεζών» καθώς οι χάρτες αυτοί έχουν Λατινικούς Χαρακτήρες.
Αυτό το «Ντραπεζόν» του χάρτη του 18ου αιώνα μετατράπηκε σε Δραπετσών κατά τον 19ο αιώνα όταν το ελληνικό κράτος ελευθερώθηκε και εγκαταστάθηκαν εδώ φρουρές Βαυαρικές για την φύλαξη του λιμανιού.
3.- Μέχρι πρόσφατα το όνομα της πόλης μας κλινόταν ως εξής: Η ονομαστική ήταν «η Δραπετσών» ή «η Δραπετσώνα» και η γενική ήταν «της Δραπετσώνος» απ’ όπου φαίνεται και η αρχική προέλευση του «Τραπεζών-Δραπετσών».
Από το 1975, με την καθιέρωση της Δημοτικής, η Δραπετσώνα απέκτησε το οριστικό της όνομα που κλίνεται πλέον «η Δραπετσώνα, της Δραπετσώνας».
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Η «ανακάλυψη» αυτής της δεύτερης εκδοχής που είναι και η πραγματική ετυμολόγηση και ιστορική τεκμηρίωση της προέλευσης της λέξης «Δραπετσώνα» οφείλεται στον Γιώργο Μαρκόπουλο .
ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΙΡΙΔΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου