Κάθε Παρασκευή, ξεκινώντας σήμερα, θα παρουσιάζω εδώ στο protagon.gr, ένα απάνθισμα νέων και σχολίων από το παγκόσμιο μέτωπο της Κρίσης. Σε καμία περίπτωση δεν θα καταφέρνω να καλύπτω όλα τα γεγονότα και όλες τις απόψεις. Αυτό που υπόσχομαι είναι μια σύνοψη όσων διάβασα, είδα ή άκουσα την εβδομάδα που πέρασε και τα οποία έχουν ενδιαφέρον για όσους παρακολουθούν την εξελισσόμενη Κρίση - ιδίως την Ευρωπαϊκή και διεθνή της διάσταση.
Στο σημερινό δελτίο έχουμε τα εξής θέματα:
1. Γιατί καθυστερεί η αναδιάρθρωση;
2. Η στάση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας
3. Γιατί δεν πρέπει να κοιτάμε καν τα spread μας
4. Κι άλλες μη λύσεις (που έρχονται να προστεθούν σε εκείνη επαναγοράς χρέους)
5. Η θλιβερή υπόθεση Draghi
6. Η συνέντευξη του Ben Bernanke, Προέδρου της Fed7. ΔΙΑΦΟΡΑ1. Γιατί καθυστερεί η αναδιάρθρωση; Επειδή το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων, για να έχει αξία, πρέπει να είναι μεγάλο - τουλάχιστον της τάξης του 50%. Όμως αυτό φοβίζει τις γερμανικές τράπεζες. Γιατί; Η συνηθισμένη απάντηση (δείτε εδώ ένα παράδειγμα) είναι επειδή ένα τέτοιο κούρεμα θα τις έπληττε άμεσα. Διαφωνώ. Οι γερμανικές τράπεζες, πάνω από όλα, φοβούνται ότι μια αναδιάρθρωση του χρέους στην Ελλάδα θα ξεκινήσει μια διαδικασία της οποίας η κατάληξη θα είναι να πέσει φως στα βιβλία τους και, συγκεκριμένα, να αποκαλυφθεί το γεγονός ότι, αν λάβουμε υπ' όψη τα τοξικά παράγωγα που κρατούν ακόμα, πολλές από αυτές (τις γερμανικές τράπεζες) θα βρεθούν... πτωχευμένες!
Πιο συγκεκριμένα, ένα γενναίο κούρεμα των ελληνικών ομολόγων (εφόσον δεν γινόταν τίποτα άλλο) θα "κοκκίνιζε" ακόμα περισσότερο τα βιβλία των ελληνικών τραπεζών. Αργά ή γρήγορα θα έπρεπε να επανα-κεφαλαιοποιηθούν από κάποιον ευρω-δημόσιο οργανισμό (δεδομένου ότι το κράτος μας δεν αντέχει, και η αγορά δεν θέλει, να τους δώσει τα απαιτούμενα κεφάλαια. Ποιον οργανισμό; Το EFSF, το Ταμείο από το οποίο (δυστυχώς) δανείζονται τα πτωχευμένα κράτη, θα ήταν μια καλή λύση, δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δεν έχει ούτε την δυνατότητα ούτε την όρεξη ούτε την πολιτική εξουσία να το πράξει.
Ανεξάρτητα του ποιος θα επανα-κεφαλαιοποιήσει τις τράπεζές μας, το ζήτημα είναι ότι δεν είναι δυνατόν να γίνει μόνο για τις δικές μας. Αν γίνει, θα γίνει και για τις υπόλοιπες προβληματικές τράπεζες της ευρωζώνης, αρχής γενομένης από τις Ιρλανδικές (βλ. σχετικό άρθρο του Richard Portes - ακόμα και αναλυτές που διαφωνούν μαζί μου σε πολλά, σε αυτό συμφωνούν: βλ. το άρθρο της Rebecca Wilder). Για να περάσει όμως μια τέτοια απόφαση για επανα-κεφαλαιοποίηση ευρωπαϊκών τραπεζών πολλών εκατοντάδων δισ ευρώ, η πολιτική ηγεσία θα αναγκαστεί να ασκήσει σοβαρό έλεγχο πάνω στα βιβλία των τραπεζών ολόκληρης της ευρωζώνης (αντί για το ανέκδοτο των τεστ αντοχής). Αυτό ακριβώς φοβούνται οι γερμανικές τράπεζες: έναν σοβαρό έλεγχο που θα αποδείκνυε την γύμνια τους, δηλαδή το πόσο φορτωμένες με τοξικούς τίτλους είναι.
Να γιατί καθυστερεί η αναδιάρθρωση: Έως ότου συμφωνηθεί ένας τρόπος επανα-κεφαλαιοποίησης των τραπεζών της περιφέρειας ο οποίος δεν θα απειλεί τις τράπεζες της Γερμανίας (και ίσως της Γαλλίας) με αποκαλυπτήρια τα οποία απεύχονται όπως ο διάβολος το λιβάνι...
2. Η στάση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (και οι δικές μας ιδιωτικοποιήσεις)Πριν ένα χρόνο, η ΕΚΤ άρχισε να αγοράζει ομόλογα των πτωχευμένων (ή υπό πτώχευση) κρατών σπάζοντας ένα σημαντικό ταμπού που ήθελε την ΕΚΤ να μην ανακατεύεται σε ζητήματα δημοσιονομικής πολιτικής (δηλαδή χρέους, επιτοκίων δανεισμού των κρατών κλπ). Ανάγκα και οι θεοί πείθονται! Απ' ότι φαίνεται, αυτές οι αγορές, χωρίς να ανακοινωθεί, σταμάτησαν (βλ. FTAlphaville). Γιατί; Στόχος της ΕΚΤ ήταν ένας: Να βοηθήσει να αποφευχθεί μία αναδιάρθρωση. Τώρα που η αναδιάρθρωση φαίνεται να είναι αναπόφευκτη, η ΕΚΤ σταμάτησε τις αγορές ομολόγων που τελούν υπό κούρεμα - δεδομένου μάλιστα ότι οι αγορές αυτές είχαν στόχο την αποφυγή του κουρέματος. Γιατί να συνεχίσεις να χορηγείς αντιβιοτικά ασπιρίνη στον νεκρό. Μπορεί να μην κάνει κακό αλλά κοστίζει...
Πολλοί λένε ότι αυτές οι αγορές, που οδήγησαν την ΕΚΤ στο να έχει μαζέψει περίπου €80 δισ ομόλογα της περιφέρειας, είναι ο λόγος που η ΕΚΤ είναι τόσο αντίθετη με την αναδιάρθρωση, το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων. Δεν είναι έτσι. Αν και ένα τέτοιο κούρεμα θα στοιχήσει στην ΕΚΤ (ιδίως αν επεκταθεί στα ομόλογα της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας) δεκάδες δισ ευρώ, ο λόγος για την κριτική της ΕΚΤ βρίσκεται αλλού: Στα €200 δισ που έχει δανείσει η ΕΚΤ στις ευρωπαϊκές τράπεζες λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα περί τα €220 δισ ομολόγων. Δεδομένου ότι αυτά τα χρήματα είναι, ως επί το πλείστον, δανεικά και αγύριστα η ΕΚΤ έχει πολλά περισσότερα να χάσει από την κρίση που ταλανίζει τις ιδιωτικές τράπεζες ολόκληρης της ευρωζώνης.
Πιο συγκεκριμένα, (βλ. το σχετικό άρθρο του Martin Wolf) η ΕΚΤ κατανοεί ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν ανοίγματα στα υπερχρεωμένα κράτη-μέλη που ισοδυναμούν στο 80% των (επίσημων) κεφαλαίων τους (τα οποία, στην πραγματικότητα, είναι πολύ μικρότερα από ότι παραδέχονται). Αν η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους (και κατά επέκταση του περιφερειακού χρέους) δεν ακολουθηθεί από μια υποχρεωτική επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, το ευρω-οικοδόμημα θα καταρρεύσει. Αυτό που όμως αποτελεί την προσωπική τραγωδία του κ. Trichet (του Προέδρου της ΕΚΤ) είναι το απλό γεγονός ότι η αναδιάρθρωση είναι αναπόφευκτη. Και δεδομένης της πολιτικής υστεροβουλίας των ηγετών μας (η οποία σταματά την συντεταγμένη επανα-κεφαλαιοποίηση των τραπεζών), η τραπεζική κρίση είναι κι αυτή το ίδιο αναπόφευκτη.
Σημείωση: Όπως η ΕΚΤ αρνείται να αγοράσει ομόλογά μας τα οποία είναι έτοιμα να κουρευτούν θα έπρεπε και το Υπουργείο Οικονομικών να σταματήσει να αρνείται την επικείμενη αναδιάρθρωση και να αναλογιστεί ότι ίσως να μην ενδείκνυται η χρήση των χρημάτων από την πώληση της ΔΕΗ κλπ για αγορά ομολόγων τα οποία μετά θα... κουρευτούν. Ας λάβει ένα μάθημα από την ΕΚΤ. Δεν είναι κακό.3. Γιατί δεν πρέπει να κοιτάμε καν τα spread μαςΚάποτε ένας συμφοιτητής μου, στην Αγγλία, πήγαινε κάθε Σάββατο έξω από μία αντιπροσωπία της Ferrari και κοίταζε τις τιμές τους. Ερχόταν σπίτι κι έλεγε στενοχωρημένος: "Τι δυστυχία! Η BB512 ανέβηκε κι άλλο. Χτύπησε τις 60 χιλιάδες λίρες." "Βρε καλέ μου," του απαντούσα, "εσύ δεν έχεις ούτε 500 λίρες. Τι σε νοιάζει λοιπόν;"
Κάπως έτσι και με τα spreads και τα CDS. Τι μας νοιάζει πόσο ψηλά ανέβηκαν; Το να επιστρέψουμε στις αγορές (οπότε θα μας ένοιαζε) είναι το ίδιο ρεαλιστικό με το να αγόραζε την κόκκινη BB512 των ονείρων του ο φίλος μου. Διαβάζω λοιπόν ότι το κόστος ασφάλισης (το CDS) του 2ετούς ομολόγου του δημοσίου αντιστοιχεί σε επιτόκιο της τάξης του 27%. Ε και; Αν ήσασταν bookmaker θα βάζατε ποτέ στοίχημα ότι δεν θα βρέξει στο Λονδίνο ούτε μία φορά το 2012; Όχι βέβαια. Το ίδιο και με τα ελληνικά ομόλογα. Το μόνο που λένε οι αγορές είναι ότι η πιθανότητα να μην κουρευτούν τα ομόλογά μας εντός μιας διετίας είναι κατά λίγο μεγαλύτερη από την πιθανότητα να μην βρέξει στο Λονδίνο για έναν ολόκληρο χρόνο.
Ηθικό δίδαγμα: Τα επόμενα χρόνια να μην κοιτάμε καν τα spreads και τα CDS!4. Κι άλλες μη λύσεις (που έρχονται να προστεθούν σε εκείνη επαναγοράς χρέους)Πρώτα είχαμε την ανόητη φιλολογία περί επαναγοράς χρέους (ο πνιγμένος από τα μαλλιά του πιάνεται). Τώρα έχουμε διάφορες προτάσεις (βλ. εδώ για μια ενδιαφέρουσα τοποθέτηση) για την αναδιάρθρωση μέσω Brady Bonds - μια μέθοδο που εφαρμόστηκε με επιτυχία στην Λ. Αμερική. Το πρόβλημα εδώ είναι ότι αυτή η μέθοδος προϋποθέτει μια διαπραγμάτευση μεταξύ κραταιών τραπεζών (όπως οι Αμερικανικές στην περίπτωση των Brady Bonds) και κρατών. Στην ευρωζώνη, δυστυχώς, έχουμε πτωχευμένα κράτη και υπό πτώχευση τράπεζες - οπότε η λύση των Brady Bonds δεν δουλεύει. (Δείτε εδώ για περισσότερες επεξηγήσεις του βασικού λόγου που τα Brady Bonds δεν κάνουν στην περίπτωση της δικής μας Κρίσης.) Γενικότερα, ο Walter Munchau εξηγεί γλαφυρά τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη προσπαθεί να αναβάλει το αναπόφευκτο μέσω λύσεων που τελικά δεν είναι λύσεις.5. Η θλιβερή υπόθεση DraghiΔιδακτορικό από το ΜΙΤ, στέλεχος της Διεθνούς Τράπεζας, διευθυντικό στέλεχος της γνωστής και μη εξαιρετέας Goldman Sachs, Πρόεδρος Κεντρικής Τράπεζας μεγάλης ευρωπαϊκής χώρας, υπεύθυνος στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για την σταθερότητα του ολ΄κληρου του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Επί πλέον, γεράκι ως προς την οικονομική πολιτική και συντηρητικός ως προς την 'απλή' πολιτική. Με άλλα λόγια 'ιδανικός' αντικαταστάτης του κ. Trichet στην προεδρία της ΕΚΤ για όσους πιστεύουν (όπως η κα Μέρκελ) ότι το ευρω-σύστημα οικοδομήθηκε λίγο-πολύ σωστά και πως απλά χρειάζεται περισσότερη 'πειθαρχία' - αλλά απογοητευτική επιλογή για όσους διαφωνούν με αυτή την ερμηνεία.
Κι όμως: Για μήνες τώρα συζητείται το εάν ο κύριος αυτός θα πάρει την θέση του Προέδρου της ΕΚΤ. Γιατί; Επειδή είναι... Ιταλός - και η Γερμανία έχει πρόβλημα με την ιδέα ενός Μεσογειακού ως αφεντικό στην Φραγκφούρτη (βέβαια, έχουν κάποια δίκια αν σκεφτεί πόσο αναξιόπιστος αποδείχθηκε ένας άλλος Ιταλός πιστός σύμμαχός τους εβδομήντα χρόνια πριν). Εν τέλει, επειδή ο δικός τους υποψήφιος, ο Axel Weber, απεσύρθη, φαίνεται ότι η κα Μέρκελ ενδίδει. Μετά την παρέμβαση και της Ισπανίας (βλ. εδώ) ο κ. Mario Draghi θα είναι, μάλλον (βλ. εδώ), ο επόμενος Πρόεδρος της ΕΚΤ. Κι εμείς καλούμαστε να ζητωκραυγάσουμε που στην 'πολιτισμένη' Ευρώπη ένα στέλεχος της Goldman Sachs δεν απεκλείσθη από μια σημαντική θέση παρά το ότι προέρχεται από... μεσογειακή χώρα. Να με συγχωρέσετε αλλά δεν θα ζητωκραυγάσω...
6. Η συνέντευξη του Ben Bernanke, Προέδρου της Fed, και η Κρίση στην άλλη μεριά του ΑτλαντικούΓια πρώτη φορά στην ιστορία της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας, της Fed, ο Πρόεδρός της, ο Ben Bernanke, συγκαλεί συνέντευξη τύπου. Ο λόγος είναι ότι, κατά την δική μου εκτίμηση, μετά από μία μακρά περίοδο που, μόνος του, προσπαθεί να αναζωογονήσει την Αμερικανική οικονομία (μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης - quantitative easing), η τελευταία εξακολουθεί να καρκινοβατεί. Δώδεκα τρισεκατομμύρια τονωτική ένεση δέχθηκε η οικονομία των ΗΠΑ τα τελευταία τρία χρόνια και ακόμα δεν έχει αρχίσει να κινείται σε ρυθμούς που θα έδιναν στον κ. Bernanke την αισιοδοξία να αντιμετωπίσει την λαίλαπα της κριτικής που του επιφυλάσσουν οι ανεγκέφαλοι του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (του οποίου στέλεχος ήταν ο ίδιος ο Bernanke πριν την εμφάνιση του Tea Party).Η συνέντευξη Bernanke δίνει κουράγιο στο χρηματοπιστωτικό σύστημα με την ανακοίνωση ότι χρήμα θα παραμείνει φθηνό (τα επιτόκια θα μείνουν στο 0,5% για αρκετό καιρό ακόμα). Όμως, από την άλλη, τα χρηματιστήρια υποχωρούν επειδή, παράλληλα, ο Bernanke ανακοινώνει την κατάργηση της ποσοτικής χαλάρωσης (quantitative easing) - δηλαδή της μοναδικής πολιτικής που εφαρμόζεται ώστε να σπέρνει μια κάποια αισιοδοξία για την συνολική ζήτηση στην (κατά τα άλλα υφεσιακή) Αμερικανική αγορά. O Krugman το έθεσε απότομα και σκληρά: Ο Bernanke φοβήθηκε. H Caroline Baum είναι πιο διακριτική αλλά κι εκείνη παραπονιέται για αυτά που δεν είπε ο Bernanke.Δείτε εδώ μια εξαιρετική τηλεοπτική συνέντευξη του Jamie Galbraith στην οποία: (α) αναφέρει τι ερωτήματα θα έθετε στον κ. Bernanke, (β) ασκεί κριτική στην ανακοίνωση της Standard and Poor's ότι τα αμερικανικά ομόλογα μπορεί να υποβαθμιστούν στα επόμενα χρόνια, και (γ) συνδέει την κρίση των ευρωπαϊκών τραπεζών με την παγκόσμια κρίση. Δείτε ακόμα το εξής σχετικό άρθρο του Martin Wolf αναφορικά με την συνεχιζόμενη παγκόσμια κρίση, τον ρόλο της Αμερικής και την ανικανότητα της Ευρώπης να παίξει εξισορροπητικό ρόλο.7. ΔΙΑΦΟΡΑ• Η μη κυβερνητική οργάνωση 'World Development Movement' κατηγόρησε την Βρετανική Τράπεζα Barclays ότι ευθύνεται σε σημαντικό βαθμό (αν και όχι ολοκληρωτικά) για την αύξηση των τιμών των τροφίμων διεθνώς. Γιατί; Επειδή δημιούργησε νέα χρηματοπιστωτικά 'προϊόντα' που ουσιαστικά δίνουν την δυνατότητα στα μεγάλα pension funds να στοιχηματίζουν ότι οι τιμές των τροφίμων θα αυξηθούν (όπερ και γίνεται).• Ο καλός συνάδελφος John Quiggin μου έστειλε το εξής ενδιαφέρον άρθρο (το οποίο συνυπογράφει με τον Henry Farrell: How to Save the Euro—and the EU: Reading Keynes in Brussels• Τελικά δεν είμαστε οι μόνοι που πιστεύουμε ότι είτε θα πρέπει να επανασχεδιαστεί το ευρωσύστημα (βλ. Modest Proposal εδώ στα ελληνικά και εδώ στα αγγλικά) είτε η Κρίση όλο και θα χειροτερεύει. Βλ. εδώ για σχετικό άρθρο του συναδέλφου Paul De Grauwe।ένα άρθρο των πρωταγωνιστών
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου